Kontekst; znaczenie; Po co? Dlaczego? Dokąd tupta nocą jeż? Takie tam.
Jak może wiecie (lub nie) jestem wielkim fanem myślenia w capoeira. Akrobatą nigdy nie będę, młodszy też się nie robię, ale przynajmniej głowa jeszcze w miarę sprawna. Machanie nogami to jest jedno, ale mnie zawsze bardziej interesowało dlaczego się macha tymi nogami tak a nie inaczej. To samo tyczy się piosenek. W capoeira to co czyni ją unikalną w stosunku do innych sztuk walki to permanentna obecność rytmu, muzyki i piosenek. To powoduje, że ludzie często mylą ją z tańcem. No cóż niech sobie tam myślą co chcą. Ja dziś o kontekscie piosenek w roda da capoeira.
Po pierwsze – są śpiewane w języku portugalskim.
Po drugie – posiadają sens i kontekst. Nie każda piosenka pasuje wszędzie. Nie każdą piosenkę zaśpiewa się do każdego rytmu, do każdego typu gry i danej sytuacji w roda. Czasami piosenki opowiadaja o postaciach historycznych, czasami o jakimś wydarzeniu ważnym dla capoeira, czasami jest to komentarz do sytuacji w roda a czasami nawołanie osoby prowadzęcej roda do konkretnego zachowania.
Warto to sobie uświadomić. I dlatego warto też uczyć się języka portugalskiego by wiedzieć o czym się śpiewa.
To nie jest tak, że każdą piosenkę zaśpiewasz wszędzie.
Kiedy prowadzący śpiewa Gira daqui, bota la – Gira pra la, bota aqui być może chce zasugerować by gracze bardziej kręcili się a nie stali jak kołki.
Kiedy słyszmy À maré ta cheia ia ia, À maré ta cheia io io to, sobe maré, desce maré – przypomina, że capoeira jest jak fala, która opada i się wznosi czyli by grać na wielu płaszczyznach.
Czasami jest to komentarz do sytuacji w roda, gdzie jeden z śpiewaków po wywrotce jednego z graczy może skomentować to Abalou Capoeira Abalou, abalou deixa abalar – czyli – mniej więcej znaczy to “ale gruchnał ten capoeirista, dajcie mu się troszkę otrząsnąć” w wolnym tłumaczeniu.
Czasami prowadzący wzywa by się uspokoić “Devagar, devagar… devager devagarinho”
I wtedy widać kto w roda słucha bateria a kto chyba pomylił sporty :)
Takich przykładów jest więcej i warto być tego świadomym. Np też by nie śpiewać czegoś co kompletnie nie pasuje do sytuacji.
Czasami słownictwo może już nie pasować do dzisiejszych czasów. Warto się edukować w temacie by np nie zaśpiewać czegoś homofobicznego albo rasistowskiego :)
A dlaczego czasami słyszmy jak śpiewane jest Abalou Cachoeira, Abalou ? A nie Abalou Capoeira, Abalou? Przecież to bez sensu – nie można wstrząsnąć wodospadem. Ano dlatego, że w piosence tej nawiązują do regionu i miasta w Bahia, gdzie rozpoczęto walkę o niepodległość Brazylii. Patrz
WIKIPEDIA
Innym przykładem może być komentowanie wydarzeń historycznych. Przykładowo piosenka “Paraná eee” powstała kiedy czarnoskórzy wojskowi wysłani na wojnę z Paragwajem wracali na północ do domu, do stanu Paraná. “Avisar minha mulher, Paraná capoeira que venceu” – powiedz mojej kobiecie, że to capoeira wygrała.
Albo piosenka do Benguela “O que balança a Jangada é a maré” opowiada o człowieku znanym jako Chico de Matilde, lub “Morskim Smoku”, Dragão do Mar, ze stanu Ceará, który przewodził ruchowi abolicyjnemu i walczył z niewolnictwem.
Albo piosenka Besouro Maganga mówi o Manoel Henrique Pereira znanym jako Besouro “Cordao de Ouro”, który dość mocno podobno klepał policję w czasach kiedy capoeira była zakazana. A czy tak było na prawdę? Nie wiemy, ale piosenka powiela tę legendę.
I tutaj mamy kolejną ważną rolę capoeira i jej piosenek – promocja kultury brazylijskiej na świecie. Ja bym się o tym nie dowiedział gdyby nie capoeira. To piosenki zmotywowały mnie do nauki portugalskiego. Może nie mówię jakoś tam super, popełniam masę błędów, ale dogadam się.
Capoeira łączy, uczy i rozwija.