Bardzo się cieszę, że dożyliśmy czasów kiedy wiedza na temat różnych aspektów muzycznych w Capoeira jest dostępna bardzo łatwo.

Są np takie kanały na Youtube jak BerimBatida, które tylko i wyłącznie są poświęcone nauce gry na Berimbau.

Co roku też są organizowane przez Krakowski UNICAR otwarte warsztaty muzyczne – Śpiewamos. Żyjemy w dobrych czasach dla Capoeira w Polsce.

 

Ja mam to szczęście, że mój poprzedni nauczyciel (Contramestre Lagarto) jest doskonałym muzykiem i on nas mocno piłował w temacie grania na instrumentach, ale z doświadczenia wiem, że bywa różnie. Ja przykładowo nie miałem lekcji muzyki ani w szkole podstawowej ani liceum. Wszystkiego co nauczyłem się w tematach rytmiki i “wydawania dźwięków” zdobyłem w Capoeira. Nie mam wiedzy teoretycznej i przyznam się, że ciężko mi idzie uczenie się z nut. A jak już ktoś mi zaczyna mówić o ćwierćnutach, synkopach itp to mi się móżg przegrzewa i zaczynają się plątać nogi z rękoma. Nie pomaga też słuch stępiony przez lata słuchania death metalu. Na szczęście w Capoeira nie musisz być super artystą a jeżeli masz jakieś wypracowane podstawy i dobrą energię to reszta sama przyjdzie z czasem. Finalnie przecież i tak chodzi by ta energia się wytworzyła w roda a tę tworzą nie tylko osoby prowadzące a wszyscy ludzie w kole.  

Ja uważam, że każdy szanujący się capoeirista musi potrafić grać na berimbau, atabaque i pandeiro. Sam granie na pierwszych dwóch zaczałem bardzo wcześnie. Mam nadal problemy z pandeiro, ale jakieś minimum posiadam. Nie czuję się jednak z pandeiro za pewnie. 

Co do berimbau to ostatnio zaczałem bardziej zwracać uwagę na zachowanie harmonii dźwięków. Zaczeło się znowu od Lagarto, który nas nauczył dość prostego sposobu strojenia Berimbau, tzw “etnicznego”, ale zetknąłem się też bardziej profesjonalnym strojeniem przy pomocy stroika gitarowego (lub stosownej aplikacji na telefon) 

U nas w grupie gra się na 3 berimbaus – Gunga, Medio i Viola. Przy czym Medio jest “odwrócone”. Dla Sao Bento Grande de Mestre Bimba medio gra “Ksz Ksz CIN CIN tą” a dla Benguela coś co mi przypomina Jogo de Dentro “Ksz, ksz, Tą, Ci, Tą” :) 

Warto wtedy by Berimbaus były zestrojone ze sobą tak by nie było kakofonii. Fajnie wszystko wtedy płynie i zgrywa się z sobą.  

Ja używam sposobu tzw Etnicznego, który jest dość łatwy do zapamiętania, ale też nie zawsze daje efekt. Trzeba znać dobrze swoje instrumenty. Czasami niestety jest dysonans. 

Czyli

  1. Najpierw napina się i ustawia Berimbau GUNGA 
  2. Potem kiedy ma się nastrojoną GUNGA to do pełnego (wysokiego) dźwięku GUNGA nastrajamy pusty (niski) dźwięk MEDIO.
  3. Analogicznie postępujemy strojąc VIOLA, której pusty (niski) dźwięk ma brzmieć tak samo jak pełny (wysoki) dźwięk MEDIO.

 

Podczas otwartych roda organizowanych przez zaprzyjaźnioną sekcję UNICAR Warszawa zauważyłem, że Professor Sabido ma w zwyczaju stroić swoje instrumenty przy pomocy stroika do gitar w postaci aplikacji na telefon. To wydaje się nieco skomplikowane, ale potem w praktyce okazuje się, że idzie dość sprawnie i w odróżnieniu od pierwszej metody daje zawsze powtarzalne efekty, niezależnie od tykwy i kija. 

Postanowiłem dopytać się go o cały proces i według niego wygląda on tak:

  1. Ustawiamy GUNGA by wysoki dźwięk był nastrojony na konkretny dźwięk, zwykle np. G albo A a tak naprawdę na dowolny jaki wybierzesz (może być niżej D E lub F)
  2. Na taki sam dźwięk stroimy niski dźwięk MEDIO bo podczas grania invertido te dźwięki się zgrywają z sobą razem.
  3. I względem TEGO dźwięku szukasz odpowiedniego interwału tj: tercji wielkiej (4 półtony), kwarty (5 półtonów) lub kwinty (7 półtonów)
  4. Wybrany dźwięk stroisz na violi jako wysoki dźwięk (bo viola gra z gungą to samo i tam powinna być harmonia)

Cytując Sabido “Mi najbardziej pasuje kwarta lub kwinta bo to “interwały czyste” i pięknie się wszystko harmonicznie spina (viola wtedy wariuje w takim wysokim “oderwaniu” od reszty), ale tercja też ciekawie brzmi” 

 

Przykłady:


wysoki gunga = niski medio na G
interwał kwarta
wysoki viola na C

wysoki gunga = niski medio na A
interwał tercja wielka
wysoki viola na C#

wysoki gunga = niski medio na G
interwał kwinta
wysoki viola na D

 

Czasami jest sytuacja, że wszystkie Berimbaus grają to samo (np. wszystkie grają SBG de Angola) to strojenie Gungi i Medio trzeba zmienić bo już się nie będą łączyć na jednym dźwięku tylko wszędzie.
Wtedy można zestroić gungę i medio na to samo np. na G a violę na interwał np. na C

ALBO bawić się w akordy typu: G B D czyli w tym wypadku akord G‑dur składający się z tercji wielkiej (4 półtony pomiędzy G i B) i tercji małej (3 półtony pomiędzy B i D)

Przyznacie, że to proste :P (jak parabola)

 

Z ciekawostek wartych zauważenia jest to, że na płytach capoeira słychać przeróżne kombinacje i ewidentnie nie ma jednego sposobu strojenia bo:

  • jest na czuja
  • jest ewidentny dysonans (LOL)
  • berimbau są takie a nie inne 

Jeżeli chcesz poćwiczyć granie na instrumentach to zapraszam cię do kontaktu albo bezpośrednio z Sabido przez ich stronę Unicar Warszawa